Stotteraars worden belemmerd in hun communicatie en als gevolg hiervan ondervinden zij stress. In de afgelopen decennia zijn Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) interventies bij diverse doelgroepen onderzocht en effectief gebleken.

Scriptie: Mindfulness-Based stress reduction bij mensen die niet-vloeiend spreken

Auteur: Suzanne de Veer
scriptiebegeleider: dr. A. Brouwers
tweede begeleider: dr. W. Tomic
november 2007
Open Universiteit Nederland
Faculteit Sociale Wetenschappen, afstudeerrichting: Gezondheidspsychologie

Samenvatting

Stotteraars worden belemmerd in hun communicatie en als gevolg hiervan ondervinden zij stress. In de afgelopen decennia zijn Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) interventies bij diverse doelgroepen onderzocht en effectief gebleken. Gezien de relatie die bestaat tussen stotteren en stress enerzijds en de effectiviteit van een MBSR interventie bij stress anderzijds, lijkt een onderzoek naar het belang van een dergelijke interventie bij stotteraars gewenst.

Het doel van dit onderzoek is tweeledig; ten eerste wordt nagegaan of een MBSR interventie bij stotteraars effectief zou kunnen zijn, ten tweede wordt nagegaan welke onderliggende mechanismen bijdragen aan mogelijke effecten.

Instellingen voor stottertherapie en de patiëntenvereniging zijn aangeschreven en geïnformeerd over effecten van de training alsmede het doel van het onderzoek en werden verzocht om cliënten te attenderen op de training. Deelname was mogelijk als aan de voorwaarden werd voldaan en vond plaats op vrijwillige basis.

De vragenlijst bestond uit de volgende acht onderdelen. De Perceived Stress Scale (PSS) om de waargenomen hoeveelheid stress te meten (Cohen, Kamarck, & Mermelstein, 1983), de Locus of Control of Behaviour Scale (LCB) om de mate van externe controle te meten (Craig, Franklin, & Andrews, 1984), de Self Efficacy Scale for Adults who Stutter (SESAS) om het vertrouwen in het benaderen van spreeksituaties te meten alsmede het behouden van vloeiendheid daarin (Ornstein & Manning, 1985), de Perceptions of Stuttering Inventory (PSI) om vermijdingsgedrag te meten (Woolf, 1967), de Speech Situation Checklist (SSC) om spraakgerelateerde angst te meten (Brutten, 1973; 1975), de verkorte S-schaal (S-24) om de houding ten aanzien van communicatie te meten (Andrews & Cutler, 1974) en de Mindfulness Attention Awareness Scale (MAAS) om mindfulness te meten (Brown & Ryan, 2003).

Stotteraars lieten direct na de training een sterke daling zien van stress en angst, een bijna sterke stijging van interne controle, een medium stijging van vertrouwensvolle houding ten aanzien van spreeksituaties, vertrouwen in het benaderen van spreeksituaties (self-efficacy-overtuiging Trust) en in het behouden van vloeiendheid in spreeksituaties (self-efficacy-overtuiging Fluency) en een bijna medium stijging van probleemgerichte coping. De gevonden resultaten bleken allen significant.

Uit dit onderzoek blijkt dat stotteraars na een MBSR interventie meer vertrouwen hebben in het benaderen van spreeksituaties en in het behouden van vloeiendheid in spreeksituaties dan daarvoor. Deze effecten vloeien waarschijnlijk voort uit afgenomen stress en angst en uit een toename van interne controle, vertrouwensvolle houding ten aanzien van spreeksituaties en probleemgerichte coping. Tot slot worden aanbevelingen voor nader onderzoek gedaan.