Heb jij vragen over stotteren?
Kijk dan of jouw vraag tussen ons meeste gestelde vragen staat.
Staat jouw vraag er niet tussen? Stuur dan hieronder jouw vraag door naar ons!
Wat is stotteren?
Stotteren is niet-vloeiend spreken: een verzameling van hoorbare, soms zichtbare en vaak ook verborgen symptomen, die per situatie kunnen verschillen.
De symptomen zijn habitueel (een gewoonte) en te onderscheiden van 'normale' niet-vloeiendheden.
- Hoorbare symptomen kunnen zijn: herhalingen, verlengingen en blokkades.
- Zichtbare symptomen kunnen zijn: meebewegingen in het gezicht of van ledematen; aan spreken gekoppelde 'tics'.
- Verborgen symptomen: spreekangst, stotterangst, vermijden van spreeksituaties (sociale angst), minderwaardig voelen, schaamte, depressies.Vooral de verborgen symptomen kunnen leiden tot leerproblemen, minder presteren, psycho-sociale problematiek.
Mensen die stotteren vormen geen homogene groep. Ieder heeft zijn eigen specifieke verzameling symptomen, die zelfs niet onder alle omstandigheden gelijk zijn, afhankelijk van stressfactoren. Bij elk individu liggen de accenten weer anders.
Wat is de oorzaak van stotteren?
Er is niet één specifieke oorzaak te noemen.
Spreken is een ingewikkeld proces van timing en coördinatie van ademhaling en veel spieren en spiertjes, gestuurd door de hersenen.
In dit ingewikkelde proces gaat bij iedereen wel eens iets mis, maar bij iemand die stottert is er sprake van een stoornis in de timing en coördinatie van dit proces.
Gebrek aan taalvaardigheden en concentratie kunnen eveneens een rol spelen bij het aanleerproces van (afwijkend) spreekgedrag.
Er is altijd een aanlegfactor (talent!), die niet erfelijk hoeft te zijn. Er is meer kans op de ontwikkeling van stotteren als stotteren in de familie voorkomt.
Word je met stotteren geboren?
Mensen die chronisch stotteren zijn geboren met aanleg hiervoor. Zie ook het artikel 'Stottergenen ontdekt'. Of iemand echt gaat stotteren wordt vervolgens ook bepaald door (een combinatie van) uitlokkers als spanning, snelheid en belemmeringen (zoals bijvoorbeeld moeite met taal of spraak in het algemeen).
Kan stotteren overgaan?
Bij 5% van de bevolking komt stotteren in de kinderleeftijd voor (incidence), bij 1% (prevalence) ontwikkelt het zich tot een min of meer blijvende stoornis - gevestigd stotteren - van licht tot ernstig. Voor de laatste categorie heeft therapie een tijdelijk of blijvend effect, afhankelijk van vele factoren. Terugval komt bij (ernstig) stotteren veel voor.
Bij jonge stotterende kinderen is er binnen de eerste 2 jaar na het ontstaan van het stotteren nog een kans op herstel. Hoe langer het kind stottert, hoe kleiner deze kans wordt.
In de praktijk blijkt dat eerder gevolgde therapieën in een latere levensfase hun vruchten kunnen afwerpen, als opnieuw dezelfde of een andere therapie wordt gevolgd.
Heeft stotteren iets te maken met een verkeerde ademhaling?
Tijdens spreken ademen we uit en bewegen we onder andere onze stembanden, kaak, tong en lippen. Het komt bij stotteren vaak voor dat de ademhaling niet soepel verloopt. Dit kan echter zowel een oorzaak als een gevolg van stotteren zijn.
Soms wordt er in de therapie voor gekozen oefeningen te doen om de adem, en zo het spreken, onder controle te krijgen, bijvoorbeeld spreken op ademritme of het oefenen van een buikademhaling. Soms wordt aan andere aspecten van het spreken gewerkt, zoals het spreektempo, de spierspanning en de gedachten en gevoelens die met het spreken te maken hebben. Vaak verbetert de ademhaling dan automatisch als deze andere aspecten verbeteren.
Omdat ademhaling normaliter een onbewust proces is, dat vanzelf gaat, is het fijn als dit niet bewust gestuurd hoeft te worden. Maar anderzijds kan een ademoefening meer spreekrust geven en daardoor een basis zijn voor vloeiendheid.
Wat kan ik verwachten van de logopedist?
Een logopedist doet in eerste instantie uitgebreid stotteronderzoek. Hierbij wordt het stotteren in kaart gebracht. Het hoorbare en zichtbare stottergedrag, zoals herhalingen, verlengingen, blokkades, meebewegingen, uitlokkende en/of in stand houdende factoren, zoals snelheid, spanning in de persoon of in de omgeving, belemmeringen. Hoe reageert de persoon op het onvloeiend spreken, waarbij zowel wordt gekeken naar gedrag (bijv. vermijding, vechtgedrag) als gedachten over het spreken en emoties die hierbij een rol spelen. Hoe reageert de directe omgeving van de persoon op het stotteren.
Naar aanleiding van dit onderzoek zal de logopedist een plan van aanpak opstellen. Het gaat er dan om de vaardigheden dermate te vergroten dat het spreken vloeiender verloopt. Dit kan zijn door bijvoorbeeld de spraakmotoriek te oefenen, maar ook door specifieke spreektechnieken te oefenen of aanpak van de beleving van het stotteren.
Zijn er behalve logopedie ook andere therapieën?
Ja. Behalve therapie bij een logopedist of logopedist-stottertherapeut is er ook therapie mogelijk bij niet-reguliere stotterprogramma’s.
Zie therapievormen voor meer informatie.
Wordt stottertherapie vergoed door de zorgverzekeraars?
Als de stottertherapie wordt aangeboden door een logopedist-stottertherapeut (reguliere therapie) wordt het als logopedie vergoed vanuit het basispakket. Als de therapeut geen contract heeft getekend met uw verzekeraar, worden de kosten ook vergoed, maar mogelijk niet volledig. Dit hangt van uw polis af (natura of restitutie). Ook behandeling door logopedisten die niet de specialisatie-opleiding tot stottertherapeut hebben gedaan wordt vanuit het basispakket vergoed.
Stotterprogramma’s bij niet-reguliere instellingen worden soms vergoed vanuit de aanvullende verzekering.