Hoe ga ik om met een leerling die stottert?
Onderstaande tips zijn enkel adviezen. Het stotteren zal hierdoor niet verdwijnen. Ze zijn slechts bedoeld om u en de leerling een beetje verder te helpen.
1. Wees alert op stottersymptomen
Soms is het duidelijk dat een leerling stottert, maar vaak kunnen secundaire stottersymptomen een vertekend beeld geven.
Het stotteren willen vermijden of camoufleren kan resulteren in:
- zeggen dat je het antwoord niet weet;
- een fout antwoord geven of een kromme zin zeggen;
- zeggen dat je je huiswerk niet hebt gemaakt;
- wegblijven uit de les.
Als een leerling vecht tegen zijn stotters, kan zich dit bijvoorbeeld uiten in:
- meebewegingen in het lichaam;
- grimassen maken voor of tijdens het spreken;
- hoorbare ademhaling tijdens het spreken;
- wegkijken.
Een leerling kan ook ‘bevriezen’ in zijn stotter:
- lang wegkijken;
- lang stil blijven als een antwoord wordt gevraagd (stille blokkade).
Op den duur kunnen secundaire stottersymptomen geautomatiseerd raken. Een leerling lijkt ze dan onbewust toe te passen, ze zijn dan deel geworden van een patroon.
2. Bespreek het stotteren met de leerling zelf
Iedereen stottert op zijn eigen manier en heeft hierbij zijn eigen triggers en uitdagingen. Vul niet te snel zelf in hoe de leerling zich voelt en wat hem helpt. Soms willen leraren laten merken dat het stotteren geen probleem is, door het stotteren niet te benoemen. Hierdoor kan het stotteren juist een taboe worden dat bij de leerling voor opgekropte spanning zorgt, wat weer meer stotteren in de hand werkt.
Maak het stotteren dus bespreekbaar! Soms is het prettig als de mentor dit doet en dit terugkoppelt naar de andere docenten, soms is het logischer dat de leraar bij wie het stotteren opvalt in de les, dit met de leerling bespreekt. Neem de leerling even apart voor dit gesprek. Bespreek onder andere het volgende:
- Noem wat je is opgevallen en vraag of de leerling stottert.
- Belemmert het stotteren de leerling op school? Spreekt hij vrijuit? Hoe voelt hij zich over het stotteren?
- Heeft de leerling therapie voor het spreken (gehad)? In welke fase van de therapie zit de leerling? In principe is het belangrijk dat een leerling, mét zijn stotteren, meedoet aan het normale programma. Als een leerling echter vastgelopen is in het stotteren en bijvoorbeeld aan het begin van de stottertherapie zit, kan het wenselijk zijn de leerling tijdelijk wat te ontzien. Dit ontzien kan bij elke leerling die stottert iets anders betekenen. Bijvoorbeeld liever een stukje hardop lezen of liever een spontaan antwoord moeten geven; wel of niet van tevoren weten of je een beurt krijgt; samen een datum afspreken voor een presentatie, zodat deze met de stottertherapeut voorbereid kan worden, enz.
- Kent de leerling zijn klasgenoten al langer? Krijgt de leerling wel eens positieve of negatieve reacties op het stotteren? Wat vindt hij daarvan? Is er met deze klasgenoten als eens gesproken over het stotteren?
- Zijn er andere punten waar je als leraar rekening mee kunt houden of waarop je hem rond het stotteren mee kunt helpen? Vindt de leerling het bijvoorbeeld prettig als je hem altijd helemaal laat uitpraten, of wil hij soms juist geholpen worden als hij vastzit? Vindt de leerling het prettig als je een keer overlegt met zijn stottertherapeut.
3. Zorg voor een rustige communicatie met de leerling
Geef de leerling ruimte om te spreken. Accepteer dat het stotteren voor beide gesprekspartners ongemakkelijk kan zijn. Probeer zelf rustig en ontspannen te blijven spreken. Zorg dat de leerling voelt dat er geluisterd wordt naar wat hij zegt.
4. Stimuleer openheid over en begrip van stotteren
Bespreek met de leerling de mogelijkheid om het stotteren in de klas te bespreken. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van discussiegroepjes over verschillende onderwerpen, een plenair gesprek in de klas, of het houden van een presentatie/spreekbeurt over stotteren door de leerling. Als de leerling stottertherapie heeft, kan de therapeut hem helpen bij de voorbereiding. Een presentatie over stotteren kan heel krachtig werken. Het geeft de leerling de kans om inzicht en begrip te kweken bij klasgenoten en geeft hem tegelijk de kans om meer vrijuit te kunnen spreken voor de groep. Omdat stotteren het onderwerp van de presentatie is, hoeft hij niet bang te zijn te gaan stotteren. Zijn stotters zullen de spreekbeurt juist kracht bijzetten en het respect bij zijn klasgenoten vergroten.