Recensie 'Mond vol kiezels' en 'Dertien' door Bert Bast

In mei ontvingen we een exemplaar van het boek 'Mond vol kiezels', en ik heb het geboeid gelezen. Er komt veel herkenbaars in voor: de jeugd in een streng Gereformeerd gezin (er mag weinig) en dat in de naoorlogs opbouw maatschappij (er kan steeds meer). Vooral drie problemen komen aan de orde: de bal, die steeds in de tuin van de buurman terecht komt, en dan heroverd moet worden; over een paar klasgenoten en andere kennissen die in het toenemend autoverkeer verongelukken; en een vader die stottert.

Het is niet helemaal duidelijk hoe de hoofdpersoon met deze problemen omgaat. Wel is heel duidelijk dat een gedeelte van de stottertherapie van vader (‘Over leren aanvaarden dat je een gebrek had en dat stotteraars voor zichzelf moesten leren opkomen. ‘Ze hoeven zich echt niet te schamen’’) in die schaamtecultuur heel lastig overkomt. En dat doet het nog steeds.
Mond vol Kiezels, over een bewolkte jeugd. Arno Haytema, Atlas Contact Amsterdam, ISBN 978 90 450 1921 5/NUR 320.

En dan een prachtig boek van David Mitchell, die op het wereldstottercongres in Lunteren een schitterende lezing heeft gehouden over zijn stotteren – die komt in een volgende Nieuwsbrief aan de orde. Mitchell hoort (met bv Ian McEwan) tot de grote jongere hedendaagse Engelse schrijvers; zijn boek ‘Cloud Atlas’ is als zodanig verfilmd, zijn boek ‘De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet’ is een boeiend (mooi vertaald!) verslag van de mogelijk belangrijke rol van een eenling in Deshima (het enige Japanse venster op de wereld) rond 1800, en ‘Black Swan Green’ (”Dertien” in de Nederlandse vertaling) beschrijft – tja waarschijnlijk zijn eigen jeugd. Tegen de achtergrond van het wereldgebeuren (bv de Falklandoorlog) volgt de lezer de 13 jarige Jason Taylor: hij stottert, is een nerd op school, is helemaal niets thuis, en zijn ouders hebben ook iets gestoords. Maar op zijn veertiende (hij stottert nog steeds, en hij is nog steeds een nerd) heeft hij de taal ontdekt, de taal waarmee hij de werkelijkheid kan verbeelden en (wellicht?) beïnvloeden. Mitchells stijl is schitterend: hij beschrijft geen gebeurtenissen, maar het effect ervan; hij vertelt niet, maar laat zien – volgens de literaire definitie: show, don’t tell. Een grote aanrader.
Dertien. David Mitchell, Querido Amsterdam, ISBN 978 90 214 7498 4/NUR 302

De boeken zijn te koop in de boekhandel