Jarenlang is stotteren voor mij een probleem geweest, ook al is het iets dat ik sinds mijn kinderjaren doe. Als kind viel het me nooit zo op, maar met name op de middelbare school leverde het de nodige plagerijen, pesterijen en pijnlijke momenten op. Ik deed nauwelijks mijn mond open, niet in de klas en niet op het plein. Laat staan dat ik een meisje durfde aan te spreken. Pas op de universiteit kwam daar verandering in. De sfeer was anders, ik hoefde me niet te verantwoorden tegenover anderen voor mijn manier van spreken.

Tijdens mijn laatste jaar als bachelor kreeg ik de kans een cursus te volgen die voor het eerst in vijftig jaar geherintroduceerd werd: Retorica, de kunst van het spreken in het openbaar. Toevallig kende ik de docent en aangezien ik het goed met hem kon vinden, besloot ik mij in te schrijven. Pas later kwam ik er achter dat naast hoorcolleges over de geschiedenis en de theorieën van de retorica er ook iedere vrijdagmiddag een practicum zou zijn. Onder leiding van een heuse actrice zou ons de fijne kneepjes van de praktijk onder de knie gebracht worden. Het geheel zou worden afgesloten met een wedstrijd tussen de tien beste sprekers van de cursus. De tien beste sprekers op ruim honderd deelnemers. En wat bleek? Ik, de stotteraar, zat erbij. Als de colleges over beroemde redevoeringen en orators uit het verleden en heden mij één ding hebben geleerd, was het wel dat retorica voor een groot deel manipulatie is. Het draait er allemaal om je publiek aan jouw kant te krijgen. Natuurlijk is het van belang dat je een helder verhaal houdt, dat goed te volgen is en waarin je geen onwaarheden vertelt. Emoties mag je gebruiken, maar niet misbruiken. Dat wil niet zeggen dat met een grap of een traan het publiek niet sneller gewonnen is. Ze moeten je sympathiek vinden en met je mee willen denken. Maar waar moest ik in vredesnaam over praten? Wilde ik een kans maken op één van de twee prijzen moest ik wel met een bijzondere toespraak komen. Ik wist dat de anderen betere sprekers waren en dat het mij nooit zou lukken tien minuten te praten zonder te stotteren. De zaal zou vol zitten met vreemde gezichten en enkele vrienden voor wie ik extra mijn best wilde doen. Een week voor de wedstrijd zou plaatsvinden kneep de spanning mijn keel al samen. Stottervrij praten was simpelweg geen optie. Maar waarom zou ik dat niet gewoon gebruiken? Wat is er mooier dan het vertellen van een verhaal van een stotteraar die mee mag doen aan een retoricawedstrijd? Mijn verhaal. Daarmee zou ik het publiek op mijn hand kunnen krijgen. En zo gebeurde het dat ik die avond, als één van de laatste sprekers en stijf staand van de zenuwen, voor een volle zaal stond te spreken over hoe ‘een jongen’ jarenlang had geleden onder zijn stotteren. Het publiek wist dat het over mij ging en leefde met me mee. Ze zagen me worstelen met woorden, ze zagen me stotteren en stamelen, maar ze zagen me ook stug doorgaan. Op een gegeven moment stopte ik voor een ogenblik, keek de zaal in en zei dat dit toch wel een erg depressief verhaal begon te worden. Ik draaide het om. Van een somber verhaal over iemand die lijdt onder zijn stotteren, werd het een vrolijk verhaal over iemand die zijn stotteren gebruikte om meisjes aan te spreken en mee te doen aan retoricawedstrijden. De schroom viel van me af en ik eindigde met te zeggen dat ‘die jongen’, die altijd had gestotterd, nu met open vizier de toekomst tegemoet durfde te treden. Een staande ovatie volgde. Het applaus bleef maar doorgaan. Na afloop werd mij de publieksprijs uitgereikt. Het was de kers op de spreekwoordelijke taart. Het spreken voor een volle zaal, stotterend of niet, gaf mij een heerlijk gevoel. Maar wat het allemaal nog mooier maakte, was dat ik niet had gewonnen ondanks mijn stotteren, maar dankzij mijn stotteren. Het was me gelukt het publiek te manipuleren, ze op mijn hand te krijgen, wat de publieksprijs tot gevolg had. Zonder stotteren was me dat niet gelukt. Het was de kunst van het stotteren in het openbaar.