Hier sta ik bij de ‘lantaarn van Demosthenes’ in hartje Athene. Waarom deze zuil zo heet schijnt niet duidelijk te zijn, maar ik realiseerde daar me wel hoe ik gemerkt heb hoe verschillend op (mijn) stotteren werd gereageerd in verschillende landen. Natuurlijk kan ik niet generaliseren, maar kortweg heb ik het zo ervaren: in Engeland (met een stotterende koning en dito adel) is stotteren eigenlijk wel interessant; in de USA en Canada is men zo gewend aan vreemde culturen dat dit er ook makkelijk bij kan. Scandinaviërs blijven absoluut neutraal en vriendelijk. In Duitsland voel ik iets van een ‘prestatiecultuur’; is dat de reden dat ik vaak merk dat de luisteraar soms wat ongemakkelijk wordt?  In Centraal Amerika wordt het snel wat komischer, stotteren heeft ook wel iets belachelijks (dwz je kan er om lachen) en dat gebeurt daar ook; dat moet je niet voelen als uitlachen, maar het lijkt me meer een onbewuste reactie om eigen spanning (als ook van de ander, de PDS) te verminderen.

Ook in China en Indonesië treedt deze lach reactie vaak op. In Japan verhindert de schaamtecultuur een dergelijke uitgesproken respons, maar het contact (daar toch al moeilijk te verkrijgen) is gelijk weg. In Frankrijk had ik (behalve de normale taal-) geen specifieke stotterproblemen – en de luisteraar ook niet sterk. Egypte leek wat dat betreft meer op China, terwijl in Israel de neutrale Europese reactie iets sterker leek te zijn. Spanje, en Portugal zij überhaupt heerlijke landen, ook voor PDS. Italië is al duidelijk iets-emotioneler, ook in dit opzicht. En Griekenland? De democratie is daar begonnen, de beschaving is oeroud, de mensen zijn uiterst gastvrij, beleefd, aandachtig, houden oog contact – kortom een fantastisch land.

Misschien is de actie van Kenneth St Louis bekend om de mening en reactie van de Amerikaanse maatschappij met betrekking tot stotteren te meten - zie http://www.stutteringattitudes.com/top_poshas/overview.html  . Dit kan een instrument zijn om de voorlichting hierover goed (of beter) te richten. Maar uit bovenstaande blijkt dat (althans dat heb ik persoonlijk gemerkt) er grote culturele verschillen hierbij aanwezig kunnen zijn. We zijn daarom bezig om te kijken of we een dergelijk project op Nederlandse (en later wellicht op Europese) schaal kunnen uitvoeren.

Bert Bast